Program Kapsamında Yapılacak Harcamalara İlişkin Sıkça Sorulan Sorular

NOT: Bu doküman proje uygulayıcıları için sadece bilgilendirme amacıyla üretilmiştir ve herhangi bir bağlayıcılığı bulunmamaktadır. Kurum/Kuruluşlar Projeye ilişkin yükümlülüklerinden kendileri sorumludur. 

Yayın ve içeriği, Avrupa Birliği’nin konu hakkındaki görüşlerini yansıtmamaktadır.

1.Projelerin Eş Finansmanı Nasıl sağlanacaktır?

Eş-finansman, başvuru sahibi ana yararlanıcı veya proje ortağı yararlanıcı(lar)ın kendi kaynaklarından veya Avrupa Birliği ve Avrupa Kalkınma Fonu (EDF) haricindeki başka kaynaklardan karşılanmalıdır.

Eş-finansman, tek seferde veya aralıklarla proje hesabına para yatırılarak veya proje bütçesindeki bazı harcamaları Hibe Sözleşmesinin Genel Koşulları’na uygun olarak karşılayarak gerçekleştirilebilir.

Başvuru sahiplerinin (ana yararlanıcı ve yararlanıcı(lar)) personeli projede görevlendirilebilir ve bu personelin maaşları bütçede gösterilerek eş-finansman sayılabilir. Vergi, sosyal sigorta ve ücretle ilgili diğer maliyetler dâhil gerçekleşen brüt ücretler, başvuru sahiplerinin bu tür normal maliyetlerini aşmamak şartıyla uygun maliyet kabul edilir. Daha yüksek ücretlendirmelerin proje için gerekliliği açıklanmalıdır.

2. Kamu personelinin projede istihdamı

2.1 657 sayılı yasa kapsamındaki kamu görevlileri projede çalıştırılabilir mi?

Proje kapsamında kamu görevlileri ve akademik personel kendilerinin ve kurumlarının tabi olduğu mevzuat çerçevesinde istihdam edilebilirler. Projede görevlendirilen devlet memurlarının, kurumun bordrolu çalışanı olması ve üst makamlarından projede görevlendirildiğine dair yazı/onay alınması gerekmektedir. Projede yer alan diğer ülkelerden ortaklar için, o ülkelerdeki kamu görevlileri ile ilgili yürürlükteki kanunlar uygulanır.

2.2         Kamu görevlilerinin seyahat masrafları ve harcırahları proje bütçesinden karşılanabilir mi?

Projede görevli kamu personelinin proje faaliyetleri ile ilgili seyahat masrafları ve harcırahları; proje bütçesinde yer alması, kurumlarının ve kendilerinin tabi oldukları yasalara uygun olması, kurumlarından bu seyahatler için gerekli izinleri almaları ve bu masraflar için kendi kurumlarından ödeme yapılmaması (çift ödeme) şartlarıyla proje bütçesinden karşılanabilir. Türkiye’deki kamu görevlilerine,

a)       yurt dışı görevlendirmeler için:  Her yıl Resmi Gazete’de yayımlanan, her ülke için belirtilen gündelik miktarına göre ödeme yapılabilir. Bu tutarın, proje bütçesinde yer alan tutarla uyumlu olması gerekmektedir. Proje bütçesinde yer alan tutar, Resmi Gazete’de yayımlanan tutardan düşükse, proje bütçesinde yer alan tutar; yüksekse Resmi Gazete’de yayımlanan tutar uygulanır.

b)      yurtiçi görevlendirmeleri için: Ulusal mevzuat gereği belirlenen yurt içi harcırah tutarını aşmayacak şekilde, proje bütçesinde yer alan tutar ödenir. Proje bütçesinde ayrı olarak belirtilmiş olması koşuluyla, konaklama masrafı ayrıca ödenir. Her iki tür seyahat için, proje bütçesinde yer alması şartıyla, seyahat masrafları ayrıca karşılanır

2.3   Devlet Memurları Proje Kapsamında Maaş alabilir mi?

657 sayılı Devlet Memurları Kanunu uyarınca devlet memurları gelir getirici faaliyetlerde bulunamaz.

657 Sayılı Devlet Memurları Kanununa tabi memurlara, bu kanuna tabi olarak kadro karşılığı sözleşmeli çalışan personele (4/b maddesi kapsamında olanlar) ve bunlar dışında kalan diğer kamu görevlilerine, aşağıda belirtilen istisnalar dışında, proje bütçesinden ücret ve benzeri adlar altında herhangi bir ayni ve nakdi ödeme yapılamaz. Bu kapsamdaki personele yalnızca gerekçesi bütçede açıklanmış olması şartıyla harcırah veya seyahat gideri ödenebilir.

Bununla birlikte, 657 sayılı Kanun kapsamına giren kurum veya kuruluşlarda eğitim, öğretim veya araştırma vazifesiyle görevlendirilen personelin, bağlı bulundukları kurumun yazılı izni dahilinde eğitim amacıyla ders ücreti karşılığında görevlendirilmesi mümkündür.

2547 Sayılı Yüksek Öğretim Kanunu kapsamına giren kurumlarda görevli öğretim üyeleri, öğretim görevlileri, okutmanlar ve öğretim yardımcıları, tabi oldukları kanun hükümlerine ve görevli bulundukları yüksek öğretim kanunun bu konudaki düzenlemelerine aykırı olmamak kaydıyla, bağlı oldukları yükseköğretim kurumunun rektör onaylarında belirtilen süreleri aşmamak üzere (koordinatörlük, araştırmacı, uzman vb), eğitim görevi dışında diğer görevlerde de tam zamanlı ya da kısmi zamanlı olarak çalışabilmeleri mümkündür.

Ancak söz konusu kişiler ile yapılacak sözleşmelerin ekine bağlı oldukları üniversitenin yetkili kurulları (rektörlük ve üniversite yönetim kurulu) tarafından izin verildiğini tevsik eden yazının eklenmesi gerekmektedir. Söz konusu yazıda personelin aylık ve toplamda ne kadar süre ile çalışmasına izin verildiği açık bir şekilde yer almalıdır. Ayrıca izin yazısı ekinde öğretim görevlisinin bağlı olduğu üniversitede katılmak zorunda olduğu derslere ilişkin üniversite tarafından onaylanmış programın eklenmesi gerekmektedir.

Projelerde çalışan 2547 sayılı Kanun kapsamına giren kuruluşlarda görevli akademik personelin maaş ödemeleri görevli olduğu üniversitenin döner sermayesine yapılacak, döner sermayeden buna ilişkin (gerekli kesintileri de gösteren) makbuz alınacaktır. Ayrıca personele yapılan ödemenin incelenebilmesi için döner sermayeden yapılan ödemelere ilişkin bu kişilerin isminin  gösterildiği bir döner sermaye ödemeler listesi alınacaktır. Vakıf üniversitesinde çalışan kişilere yapılacak maaş ödeme yöntemi ise üniversitenin inisiyatifindedir.

Yukarıda belirtilen durumlar haricinde devlet memurları üretilen özgün eserleri karşılığında telif ücreti alabilmektedir.

5846 Fikir ve Sanat Eserleri Kanununun 1 inci maddesinde “ Bu Kanunun amacı, fikir ve sanat eserlerini meydana getiren eser sahipleri ile bu eserleri icra eden veya yorumlayan icracı sanatçıların, seslerin ilk tespitini yapan fonogram yapımcıları ile filmlerin ilk tespitini gerçekleştiren yapımcıların ve radyo-televizyon kuruluşlarının ürünleri üzerindeki manevi ve mali haklarını belirlemek, korumak, bu ürünlerden yararlanma şartlarını düzenlemek, öngörülen esas ve usullere aykırı yararlanma halinde yaptırımları tespit etmektir.” hükmü, 18 inci maddesinde “Bir eserin yapımcısı veya yayımcısı, ancak eserin sahibi ile yapacağı sözleşmeye göre mali hakları kullanabilir.” hükmü yer almaktadır.

Yukarıda yer alan hüküm ve açıklamalar çerçevesinde; gizli bilgileri bulundurmamak koşuluyla, Devlet Memurunun 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu kapsamında her türlü eser çıkarabileceği, 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu kapsamındaki bu tür faaliyetlerin 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 28 inci maddesine aykırılık teşkil etmeyeceği değerlendirilmektedir.

Dolayısıyla, projede görev alan devlet memuru ürettiği eserleri (üretilen eserler bir kitap yazmak, radyo programı yapmak, köşe yazısı yazmak vb. faaliyetler olabilir) için telif ücreti alabilir. Süreklilik arz etmesi telifin niteliğini değiştirmemektedir. Ancak, proje kapsamında işveren talimatlarında “iş akdi” ile çalışır hale gelemez.

3. Bir kişi birden fazla projede çalışabilir mi?

Bir kişi birden fazla projede çalışabilir, ancak kişiye proje bütçesinden maaş ödenebilmesine yönelik ilgili mevzuattaki kısıtlamalar (Örn.günlük/haftalık/aylık toplam çalışma zamanına yönelik kısıtlamalar) göz önüne alınmalıdır ve kişinin diğer projelerdeki çalışma zamanı çakışmamalıdır. Buna ilişkin projede görevlendirme yazıları, bordrolar gibi destekleyici belgeler oluşturularak muhafaza edilmeli ve kontrolörlere ibraz edilmelidir.

4. KDV İstisna Belgesi Nasıl Alınmalıdır?

Maliye Bakanlığı tarafından yayımlanan 1 sıra no’lu IPA II Çerçeve Anlaşması Genel Tebliği’ne göre[1], Birlik yüklenicileri, Bilgi Formu’nu doldurduktan sonra ilgili belgeler ile birlikte, KDV İstisna Sertifikası almak üzere aşağıda belirtilen makamlara başvurmalıdır:

a) Katma Değer Vergisi (KDV) İstisna Sertifikası almak üzere Birlik Yüklenicilerinden;

i) Türkiye’de yerleşik, herhangi bir vergi türünden mükellefiyeti olmayan (süreksiz vergi mükellefiyeti hariç) gerçek kişiler için Birlik Sözleşmesinin uygulandığı yer (sözleşmenin uygulandığı yerin tespiti mümkün değilse ikametgâhı);

ii) herhangi bir vergi türünden mükellefiyeti olan (süreksiz vergi mükellefiyeti hariç) gerçek kişiler için mükellefiyeti;

iii) tüzel kişiler için ise iş merkezi (kayıtlı merkezi)

Vergi Dairesi Başkanlığı kurulu olan illerde (EK-1/a) bulunanlardan, imzaladıkları Birlik Sözleşmesinde kendisine ayrılan bütçe payı 4 (dört) milyon Türk Lirasından (4 milyon Türk Lirası dâhil) az olanlar o ildeki Vergi Dairesi Başkanlığına (Büyük Mükellefler Vergi Dairesi Başkanlığı mükellefi olanlar bu Vergi Dairesi Başkanlığına); Birlik Sözleşmesinde kendisine ayrılan bütçe payı 4 (Dört) milyon Türk Lirasından fazla olanlar ise Gelir İdaresi Başkanlığına,

b) Katma Değer Vergisi (KDV) İstisna Sertifikası almak üzere Birlik Yüklenicilerinden;

i) Türkiye’de yerleşik, herhangi bir vergi türünden mükellefiyeti olmayan (süreksiz vergi mükellefiyeti hariç) gerçek kişiler için Birlik Sözleşmesinin uygulandığı yer (sözleşmenin uygulandığı yerin tespiti mümkün değilse ikametgâhı)

ii) herhangi bir vergi türünden mükellefiyeti olan (süreksiz vergi mükellefiyeti hariç) gerçek kişiler için mükellefiyeti;

iii) tüzel kişiler için ise iş merkezi (kayıtlı merkezi)

Vergi Dairesi Başkanlığı kurulu olmayan illerde (EK-1/b) bulunanların imzaladıkları Birlik Sözleşmesinde kendisine ayrılan bütçe payı 2 (iki) milyon Türk Lirasından (2 milyon Türk Lirası dâhil) az olanlar o ildeki Defterdarlık Gelir Müdürlüğüne; Birlik Sözleşmesinde kendisine ayrılan bütçe payı 2 (iki) milyon Türk Lirasından fazla olanlar ise Gelir İdaresi Başkanlığına,

c) Türkiye’de ikametgâhı olmayan ve herhangi bir vergi türünden mükellefiyeti olmayan (süreksiz vergi mükellefiyeti hariç) gerçek kişi Birlik Yüklenicileri (Yerleşik Eşleştirme Danışmanları dâhil) ile Türkiye’de işyeri olmayan tüzel kişi Birlik Yüklenicileri, imzaladıkları Birlik Sözleşmelerinde kendilerine ayrılan bütçe tutarına bakılmaksızın Gelir İdaresi Başkanlığına,

başvuracaklardır.

Birlik Sözleşmesinde yazılı kendisine ayrılan bütçe payı Euro (€) cinsinden belirlenmiş olan Birlik Yüklenicilerinin başvuru makamının tespitinde, başvuru tarihindeki Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası döviz alış kuru esas alınacaktır. Başvuru tarihinden kasıt, Birlik Yüklenicisinin KDV İstisna Sertifikası başvurusuna ilişkin dilekçesinin, başvuru yapılacak makamın evrak kaydına giriş tarihidir.

 KDV istisna belgesinin temini için aşağıdaki belgelerin ilgili kurumlara iletilmesi gerekmektedir.

a)      Başvuru Talep Dilekçesi: Dilekçede, KDV İstisna Sertifikası talebi açıkça belirtilerek Birlik Yüklenicisi tarafından tarih, adı soyadı ve unvan yazılarak imzalanacak ve dilekçeye iletişim bilgileri (adres, telefon, faks ve e-posta) ile dilekçe eki dokümanlar “Ekler” bölümüne açıkça yazılacaktır. (EK-2/a-b-c).

b) Sözleşme ve Ekleri: Aşağıda belirtilen belgelerin birer örneği, Sözleşme Makamı tarafından veya Birlik Yüklenicisinin gerçek kişi olması durumunda kendisi, tüzel kişi olması durumunda ise kurum yetkilisi tarafından “Aslının Aynıdır” şeklinde ibare konulmak suretiyle onaylayan kişinin ad-soyad ve unvanı ile tarih yazılıp imzalanarak başvuru belgeleri arasına eklenecektir:

- Sözleşme Makamı ile imzalanan Birlik Sözleşmesi,

- Birlik Sözleşmesinin işe başlama, sona erme tarihi, değişiklik usulleri, bütçesi, bütçe dağılımı vb. ekleri olması durumunda bu ekleri,

- Birlik Sözleşmesinde işe başlama tarihi için işe başlama bildirimi ya da idari emir (administrative order) vb. bir dokümana atıf yapıldığı durumlarda, işe başlama tarihini belirtir belge,

- Başvuru tarihi itibariyle Birlik Sözleşmesinin süresinin dolmuş olması ancak zeyilname (addendum) veya idari emir vb. belgelerle sürenin uzatılmış olması durumunda, bu belge.

Bu belgelere ek olarak;

Konsorsiyum halinde imzalanan Birlik Sözleşmelerinde;

- Konsorsiyum üyelerinden herhangi birinin Birlik Sözleşmesindeki bütçe tutarının tamamı için KDV İstisna Sertifikası talep etmesi durumunda, diğer konsorsiyum üyesinin/üyelerinin KDV İstisna Sertifikası talebinde bulunmayacaklarına ilişkin ıslak imzalı feragat yazıları (EK-15),

- Birlik Yüklenicisinin, konsorsiyum üyesi olarak Birlik Sözleşmesine ortak olması ve kendi bütçe payı itibariyle KDV İstisna Sertifikası talebinde bulunması durumunda, konsorsiyum lideri ile Sözleşme Makamı arasında imzalanan sözleşme ve ekleri ile birlikte, her bir ortağa sözleşmeden ayrılan bütçe payını gösterir ortaklık sözleşmesinin ya da Birlik Sözleşmesinin eki mahiyetinde olan ve Sözleşme Makamı tarafından düzenlenen bütçe tablosunun bir örneği,

Birden fazla yararlanıcısı olan Birlik Sözleşmelerinde;

- Birlik Yüklenicisinin, koordinatör olarak Birlik Sözleşmesindeki bütçe tutarının tamamı için KDV İstisna Sertifikası talep etmesi durumunda, eş yararlanıcının/yararlanıcıların KDV İstisna Sertifikası talebinde bulunmayacaklarına ilişkin ıslak imzalı feragat yazıları (EK-16),

- Birlik Yüklenicisinin, eş yararlanıcı olarak Birlik Sözleşmesine ortak olması ve kendi bütçe payı için KDV İstisna Sertifikası talep etmesi durumunda, koordinatör ile Sözleşme Makamı arasında imzalanan sözleşme ve ekleri ile birlikte, koordinatör ile eş yararlanıcı/yararlanıcılar arasındaki bütçe dağılımını gösteren ortaklık sözleşmesinin ya da Birlik Sözleşmesinin eki mahiyetinde olan ve Sözleşme Makamı tarafından düzenlenen bütçe tablosunun bir örneği,

Eşleştirme Sözleşmelerinde;

Bir Eşleştirme Sözleşmesinin Eş Ülkesi tarafından atanan Yerleşik Eşleştirme Danışmanının yetkilendirildiğine dair Birlik Sözleşmesinin ilgili bölümünün bir örneği,

başvuru belgeleri arasına eklenecektir.

AB mali yardımları ihale prosedürlerini ve kurallarını düzenleyen standart dokümanların revize edilmesi neticesinde ortaya çıkacak farklı formatlardaki Birlik Sözleşmelerinde, başvuruların sonuçlandırılabilmesi için istenilen bilgileri sağlamak üzere ve gerekli görülen diğer hallerde Başvuru Makamı ilave belgeler isteme yetkisini haizdir.

Birlik Yüklenicisi, sunmuş olduğu belgelerin doğruluğundan sorumludur.

c) Bilgi Formunun Aslı: Bu Tebliğ eki “Bilgi Formu” (EK-3), hem Birlik Yüklenicisi hem de Sözleşme Makamı yetkilisi tarafından imzalanmalıdır. Söz konusu formu imzalayan kişilerin adı-soyadı ve unvanı, imza tarihi ve Birlik Sözleşmesinin uygulanacağı il/iller mutlaka yer almalı, Birlik Sözleşmesinin imzalanma şekli, karşısındaki kutucuğa (X) işareti konulmak suretiyle belirtilmeli, Bilgi Formundaki bilgiler ile Birlik Sözleşmesindeki bilgiler uyumlu olmalıdır. Bilgi Formunda elle doldurulan bölümler varsa Sözleşme Makamınca mutlaka paraflanması ve mühürlenmesi gerekmektedir. Bilgi Formunda Birlik Yüklenicisini ilgilendirmeyen kısımlar varsa bu bölümlere “Yok” ibaresi yazılmalıdır.

Bununla birlikte;

Konsorsiyum halinde imzalanan Birlik Sözleşmelerinde;

- Konsorsiyum üyelerinden herhangi birinin Birlik Sözleşmesindeki bütçe tutarının tamamı için KDV İstisna Sertifikası talep etmesi durumunda, Bilgi Formu bütçenin tamamı için imzalanmış olmalıdır.

- Birlik Yüklenicisinin, konsorsiyum üyesi olarak Birlik Sözleşmesine ortak olması ve kendi bütçe payı itibariyle KDV İstisna Sertifikası talebinde bulunması durumunda, lider ve konsorsiyum üyelerinin payları Bilgi Formunda ayrı ayrı belirtilerek imzalanmış olmalı veya söz konusu bütçe paylarını gösteren tablo, Birlik Yüklenicisi ve Sözleşme Makamınca imzalanarak Bilgi Formuna ek yapılmalıdır.

Birden fazla yararlanıcısı olan Birlik Sözleşmelerinde;

- Birlik Yüklenicisinin, koordinatör olarak Birlik Sözleşmesindeki bütçe tutarının tamamı için KDV İstisna Sertifikası talep etmesi durumunda, Bilgi Formu bütçenin tamamı için imzalanmış olmalıdır.

- Birlik Yüklenicisinin, eş yararlanıcı olarak Birlik Sözleşmesine ortak olması ve kendi bütçe payı için KDV İstisna Sertifikası talep etmesi durumunda, Koordinatör ve eş yararlanıcı/yararlanıcıların payları Bilgi Formunda ayrı ayrı belirtilerek imzalanmış olmalı veya söz konusu bütçe paylarını gösteren tablo, Birlik Yüklenicisi ve Sözleşme Makamınca imzalanarak Bilgi Formuna ek yapılmalıdır.

Sözleşme Makamının yurt dışında olduğu durumlarda, Bilgi Formunun Sözleşme Makamı tarafından onaylanacak bölümü boş bırakılabilecektir. Birlik Yüklenicisi tarafından imzalanacak bölüm; genel yönetim kapsamındaki kamu idarelerinin Birlik Yüklenicisi olması durumunda bu kurumların konu ile ilgili imzaya yetkili üst idari amiri, bunlar dışındaki Birlik Yüklenicilerinde ise gerçek kişi Birlik Yüklenicisinin kendisi, tüzel kişi Birlik Yüklenicisinde ise tüzel kişiliğin konu ile ilgili imzaya yetkili üst yöneticisi tarafından onaylanması gerekmektedir.

Sözleşme Makamları, Bilgi Formunu imzalamakla, Bilgi Formunda bilgileri yer alan Birlik Sözleşmesinin IPA II Çerçeve Anlaşması kapsamında olduğunu teyit etmiş ve Bilgi Formundaki tüm bilgilerin doğruluğunu kabul etmiş sayılır.

5. Harcamalarda hangi döviz kuru esas alınmalıdır?

Proje bütçesinde gerçekleştirilen tüm harcamalarda ve Mali raporda sunulacak tüm tablolarda beyan edilen tüm harcamalarda “projeye atanan kontrolör tarafından harcama doğrulanmasının yapıldığı aya ait InforEuro” kuru kullanılmalıdır. Inforeuro kuruna aşağıdaki internet sitesi üzerinden ulaşılabilir.

http://ec.europa.eu/budget/contracts_grants/info_contracts/inforeuro/index_en.cfm

Kur farkı nedeniyle doğabilecek zararların önüne geçmek için proje kapsamında yapılan satın alım işlemlerinde ödemelerin avro cinsinden yapılması ve avro cinsinden fatura kesilmesi tavsiye edilir.

Muhasebeleştirme işlemlerinde ise, Avrupa Birliği ve Uluslararası Kuruluşların kaynaklarından Kamu idarelerine proje karşılığı aktarılan hibe tutarlarının Harcanması ve muhasebeleştirilmesine ilişkin yönetmeliğin 11. Maddesi gereği, Projeye ilişkin muhasebe kayıtlarında, ödemelerde ödemenin yapıldığı, avansların mahsubunda avans ödemesinin yapıldığı, diğer işlemlerde ise işlemin yapıldığı tarihteki Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası döviz satış kuru esas alınır.[2]

Özetle TCMB kuru kullanılacaktır. Avans ödemesi yapılıyorsa, o tarihteki, diğer tüm işlemlerde de işlemin yapıldığı TCMB kuru baz alınarak muhasebeleştirilecektir.

6. Projede gerçekleştirilecek inşaat işlerinde hangi kurallar geçerlidir?

Proje uygulayıcısı kuruluşlar yapılacak inşaatlarda ulusal mevzuatı dikkate almalıdır. İnşaat işleri, projelendirme, proje onayları, yapı denetimi, hakediş ve kabuller, ulusal mevzuata göre yapılmalıdır. Türkiye’deki inşaat mevzuatını özetleyen belgeye, https://cbc.ab.gov.tr/siteimages/documents/BG-TR/insaat_rehberi.pdf bağlantısından ulaşılabilir.

7.   Proje kapsamında yapılacak mal alımlarında menşe kuralı var mı?

Proje kapsamında yapılacak harcamalarda 100.000 avroya kadar gerçekleştirilecek alımlarda menşe şartı bulunmamaktadır. (Lütfen bkz. Procurement Guide 2.1.2 Rules of Nationality and Origin). Bu tutarın üzerinde yapılacak harcamalarda uygulayıcı kuruluşların malların menşeiini kanıtlayıcı belgeler (Menşe şehadetnamesi) sunması gerekmektedir. Proje kapsamında alınan ve 100.000 avroyu aşan tutarlardaki ürünlerin menşei, uygun bir ülke olmalıdır (Türkiye dışı da olabilir). Bu eşiğin üzerindeki ürünler için pazar araştırma tutanağı ve menşei şahadetnamesi alınmalıdır.

Tedarikçi; teklif edilen malın menşe şartına uyduğunu, menşe ülke veya ülkelerini belirterek, belgelemekle yükümlüdür. Bunun için Türk Malı Belgesi ya da ithalat sırasında temin edilen Menşe şahadetnamesi geçerlidir. Garanti belgesi, fatura vb. belgeler, menşe kanıt belgesi olarak kabul edilmez. Teklif birden fazla malı içeriyor ise teklifteki her bir malın menşei belirtilmelidir. Menşei kuralına riayet edilmeyen harcamalar uygunsuz harcamadır. Ancak eleman istihdamında, tabiiyet konusunda ayrımı yapılamaz. Örneğin, Çinli uzman çalıştırılabilir.